कोविड १९ सँगको लडाइ, जनताको सुझबुझ र सम्प्रदाय

विजय कुमार गुप्ता
बैशाख २४ गते । कोरोना भाईरस (कोभिड– १९) ले निम्त्याएको महामारीको लडाइँमा नेपालले तदारुकता र धैर्यको परिचय दिएर सम्पूर्ण नेपालीको जीवन रक्षा गर्ने आशलाई बलियो बनाएर विश्वलाई राम्रो सन्देश दिनसफल भएको छ । सिंगो विश्वमा देशको शिर ठारो पारेको छ । यो लडाईंमा केन्द्र सरकार, प्रदेश सरकार, स्थानीय सरकारले उपलब्ध स्रोत साधनको अधिकतम् उपयोग गर्दै महामरीसँग जुध्दैछ । मुलुकभित्र स्वास्थ्य सेवासँग सम्बन्धित स्रोत साधन पर्याप्त नभएपनि तीन तहकै सरकार जनताको जीवन रक्षाको अहोरात्र जुटिरहेको छ । यो लडाईंमा सरकार बाहेक पनि अन्यको धेरै ठूलो भूमिका छ । विभिन्न पेशागत संघ संगठन, समूह, पेशाकर्मी, पत्रकार, कानुन व्यवसायीहरु जसले विगतमा राजनीतिक परिवर्तनको आन्दोलनको नेतृत्व गरिरहेका दलहरुलाई भरपुर सघाएका थिए । बुद्धिजीवी, संचारमाध्यम, गैरसरकारी संस्था, धार्मिक संगठन, कर्पोरेट क्षेत्र, फिल्म, खेल क्षेत्रसहित आम नागरिकले कोरोना महामारी विरुद्ध सरकारले चालेको हरेक कदमलाईसहयोग गरेका छन् ।
आम नागरिकको तहबाट कोरोना महामारीको लडाईंमा सरकारलाई भरपुर सहयोग भएपनि सरकारमा पनि नकाात्मक सोच राख्नेहरु बलियो हुँदै गएका हुन् कि भन्ने सर्वसाधारणलाई पर्न थालेको छ । पहिलो, सबैलाई आफ्नो समूहको स्वार्थसँग जोडेर हेर्ने र अर्को तिललाई पहानट बनाउने प्रवृत्ति । यद्यपि कोरोनासँग लड्न सबै भन्दा जरुरी स्रोत साधनको र त्यसको उचित वितरण हो । सरकारले कोरोनाको महामारी शुरु भएपछि गम्भिर संकटको बेला स्वास्थ सामाग्री खरिद प्रकृयाको टेण्डर  नै विवादको घेरामा परेपछि खारेज मात्र भएन, त्यस लगत्तै नेपाली सेनामार्फत्खरिद गर्ने निर्ण समेत गर्यो । भलै, अहिलेसम्म स्वास्थ्य सामग्री खरिद गर्ने जिम्मेबारी पाएको सेनाले सामान नल्याएको किन नहोस् । कोरोनाको महामारी विरुद्ध लड्न सरकारले कोरोना भाइरस रोकथाम, नियन्त्रण उच्च स्तरीय समितिमार्फत् पनि काम गरिरहेको छ ।
कोरोना महामारीको रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि खटिएकाहरुको सम्मानमा प्रधानमन्त्रीले घोषणा गरेको राष्ट्रियगानलाई पनि खिल्ली उडाउनेहरुको पनि जमात पनि सामाजिक सञ्जालहरुमा छ्याप्छ्याप्ती देखिए । मुलुकमा केही मिडियाकोरोना विरद्धको लडाईंमा असहयोगीभूमिकामा छन् तापनि चिकित्सक, स्वास्थ्यकर्मी, सफाइकर्मी, प्रहरी, प्रशासन, जनपक्षीय मिडिया लगायतको उत्साहबर्धक सहकार्यले सम्पूर्ण नेपालीको मनोबल उच्च भएको छ । केही अनलाईन पोर्टलहरु संकटको यो घडीमा जनताप्रतिको मुख्य जिम्मेदारीबाट विमुख मात्र भएका छैनन्, तथ्यलाई बंग्याएर पस्किने समाचारले विपद्को यो घडीमा जनतालाई दिग्भ्रमित गर्ने प्रयास गरिरहेका छन् । पछिल्लो समय सरकारले गलत सामग्री सम्प्रेषण गर्ने केही अनलाईन समाचार पोर्टलहरुलाई कारबाही समेत गरेको छ  । सामाजिक संजाल सरकार बाहेकका लागि प्रमुख स्रोत हो । यसको भूमिका माथि धेरै सवालहरु उठिरहेका छन् । कोरोना भाइरस विरद्ध सड्न, नागरिकलाई उत्प्रेरित गर्न चेतनामूलक सूचनाहरु सम्प्रेषण गर्नुको सट्टा व्हाटसएप, भाईवर, फेसबुक, ट्वीटर,युटुब च्यानलहरुमा कोरोना भाइरस सम्बन्धी नकारात्मक भ्रामक सामग्रीहरु प्रशस्त छन् ।
यसमा केही खास जात, सम्प्रदायसँग जोडेर पनि भिडियो, फोटो, लेखहरु छन । नेपालमा कोरोना संक्रमण बढ्दै जानु सबैका लागि चुनौती हो । पछिल्लो समय मुलुकका विभिन्न ठाउँमा मस्जिद, मदर्सामा भेटिएका जमातीहरुको कारणले सिंगो मुस्लिम समुदायलाई नै बद्नाम गर्न खोज्नेहरु पनि छन् । जमाती लुकाएको सूचना हिन्दूले दिएपछि झडप’ जस्ता नितान्त पत्रकार आचारसंहिता विरोधी सामगहीहरु पनि प्रसारण प्रकाशन भए जुन ज्यादै चिन्ताको विषय हो । मुलुकको हितका लागि मुस्लिम समुदाय जहिले पनि हातेमालो सहकार्य गर्न तयार छ । मुस्लिम धर्मगुरुहरुबाट पनि त्यही आशयका विचारहरु आएका छन् । भारतबाट आएका केही जमातीहरु मस्जिदमा बसेको र कोरोनाको उपचारमा असहयोग गरेको सत्य हो तर त्यसो भन्दैमा सम्पूर्ण मुस्लिम समुदायलाई नै असर पर्नेगरी सामाजिक संजालमा गरिएका पोस्टहरुले हाम्रो राष्ट्रिय अखण्डता र सयौं वर्षदेखि मिलेर बसेका जनताबीच फाटो ल्याउने षड्यन्त्र बाहेक केही होइन ।
मन्दिर होस् या मस्जिद, चर्च होस या गुम्बा, सबैतिर अनुगमनको दायरा बढाउनु पर्छ । कसैलाई कोरोना संक्रमणको आशंका छ भने सबै मिलेर तत्काल त्यस्ता व्यक्तिहरुलाई नजिकको स्वास्थ्य संस्था, स्थानीय तहले संचालन गरेका क्वारेण्टाइनमा पुर्याउने व्यवस्था गर्नुपर्छ । आशंका गएिका व्यक्ति जुनसुकै धर्म र सम्प्रदायको किन नहोस् । कोरोना महामारीको संकट जसरी गहिरिंदै गएको छ, त्यसरी नै केही विदेशी जमातीका कारण सम्पूर्ण मुस्लिम समुदायमाथि भाइरस फैलाउन सक्ने आशंकाको नजरले हेरिनु  गलत हो । रोगको कुनै धर्म, जात हँुदैन ।सबै धर्मका धर्म गुरुहरुले पनि यो विषयमा गम्भिरतापूर्वक सोच्न जरुरी छ ।
हामीले अहिले गर्ने भनेको मुख्य कुरा सरकारको निर्देशन पालना गर्ने नै हो । हामीले धर्मका नाममा जम्मा हुने मन्दिर मस्जिद, चर्च, गुम्बामा पनि भिडभाड बन्द गराउन सक्नु पर्छ । यसमा सम्बन्धित समुदायका अगुवाहरुले पनि विशेष भूमिका खेल्न जरुरी छ ।अहिलेको समय कठिन समय हो । कोरोना भाइरस नेपालमा मात्र नभइ संसारका एक चौथाई देशमा फैलिएको हँुदा हामी सबैले संयमता अपनाउन जरुरी छ । यो संकटपूर्ण र संवेदनशील घडीमा आफ्नै घरमा बसेर सामाजिक दुरी कायम गर्ने हो भने कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट जोगिन सकिन्छ । धर्मका नाममा कुनै खास समुदायलाई आक्षेप लगाउने र मानमर्दन गर्ने काम मानवता विरुद्ध कार्य हो ।
एकै पटक १२ जना भारतीय जमातीहरु उदयपुर गाईघाट भुल्केमा भेटिएपछि सम्प्रदायिक सोच बदल्ने षड्यन्त्र पनि हुन थालेको छ जुन ज्यादै चिन्ताको विषय हो । भारत आफैं कोरोनाको महामारी विरुद्ध लडिरहेका बेला एकै ठाउँमा १ जना भारतीय जमातीहरु भेटिनु, पहिल्यैदेखि नै बाहिरबाट आएकाहरुलाई चेकजाँचका लागि आग्रह गर्दा पनि लुकेर बस्नुले केही गम्भिर आशंकाहरु नजन्माएको होइन । पर्सा बीरगंजको छपकैया मस्जिदमा संक्रमित मुस्लिम जमाती भटिनुले पनि आशंका गर्नेहरुलाई बल पुर्याएको देखिन्छ । कोरोना विरुद्ध स्थानीय, प्रदेश र संघीय सरकारको प्रयास, संचारमाध्यमले खेलेको भूमिका हुँदाहुँदै त्यसलाई बेवास्ता गरी देश र जनतालाई खतरामा पार्नु पक्कै राम्रो होइन । बुझ्नु पर्ने कुरा के हो भने कोरोना भाईरस कुनै विचारधारा, मजहब, दलीय आस्था नहेरी फैलिन सक्छ । तसर्थ, मानवजातीको रक्षाको लागि सम्पूर्ण विचारधारा, मजहब र दलीय आस्था भन्दा माथि उठेर यस गम्भिर संकटको स्थितिबाट पार पाउन स्वास्थ्य सम्बन्धी सचेतना, सरकारले गरेको घोषणाको पालना गराउने जिम्मेबारी सबैको हो ।